παλιά όσοι κοινωνουσαν δεν έπαιρναν αντίδωρο. σήμερα όσοι κοινωνουν παίρνουν αντίδωρο και μάλιστα αμέσως μετά την Θεία Κοινωνία, για να μη μείνει στο στόμα κανένας μαργαρίτης. Παλαιότερα επικρατούσε η ευλαβική συνήθεια, όσοι κοινωνούσαν να πίνουν, μετά τη Θεία Κοινωνία, το λεγόμενο «πλυσιδόντιον» δηλαδή λίγο κρασί με λίγο ψωμί από πρόσφορο. Με αυτά καθάριζαν και έπλεναν το στόμα τους ώστε να μη μείνει τίποτε έκθετο από τα είδη της Θείας Μεταλήψεως που μόλις είχαν πριν από λίγο λάβει. Σήμερα η συνήθεια αυτή περιορίσθηκε μόνο στους ιερείς, επειδή προφανώς είναι μεγάλος ο αριθμός των κοινωνούντων.
Κατακλαστόν: Τὸ τεμάχιο τοῦ πρόσφορού τῆς Προσκομιδῆς, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ὁ Λειτουργὸς ἐξάγει τὶς μερίδες ζώντων καὶ τεθνεώτων. Παλαιότερα Κατακλαστὸν ὀνομαζόταν τὸ ἀντίδωρο, λόγω ἐτυμολογίας· κατακλάω = τσακίζω, κόβω σὲ μικρὰ τεμάχια. Σήμερα Κατακλαστὸν λέγεται καὶ τὸ τεμάχιο τοῦ προσφόρου, τὸ ὁποῖο ἐμποτίζεται στὸ νάμα καὶ τὸ τρώγουν μετὰ τὴ θεία Μετάληψη οἱ Κληρικοὶ ἐντὸς τοῦ Ἱεροῦ (παλαιότερα ἐδίδετο καὶ στοὺς λαϊκούς).το κατακλαστόν ίσως έχει και κάτι αρνητικό. μπορει να νομίζουν, αυτοί που το τρώγουν, ότι κοινώνησαν...επίσης, για να μην πάρει στο σπίτι του ο ιερέας κανένα μπουκάλι παραπάνω νάμα, το ξοδεύουμε στο Ναό...
βλέπε και εδω: https://docs.google.com/document/d/188N-RAt4H6YyY_gBCnEId7W4LuSjG1M0OiRXml6Esic/edit?usp=sharing