Να γονατίζουμε και την Κυριακή, που δεν επιτρέπεται το γονάτισμα;

Να γονατίζουμε και την Κυριακή, που δεν επιτρέπεται το γονάτισμα (οι μεγάλες μετάνοιες);

Είναι αλήθεια ότι την Κυριακή, που ζούμε την ανάσταση του Χριστού, δεν πρέπει να γονατίζουμε, γιατί το γονάτισμα εκφράζει την πτώση του ανθρώπου. Και έχουμε σχετικό Κανόνα περί του «ἑστῶτας τὰς εὐχὰς ἀποδιδόναι τῷ Θεῷ» την Κυριακή ημέρα (Κ΄ Κανών της Α΄ Οικουμ. Συνόδου). Αλλά την ώρα αυτή της θείας Λειτουργίας, που γίνεται το θαύμα της μεταβολής των υλικών στοιχείων σε Σώμα και Αίμα Χριστού, πρέπει να γονατίζουμε, γιατί είναι μια θεοφάνεια, ξαναλέμε. Έτσι και ο χειροτονούμενος σε διάκονο ή ιερέα γονατίζει μπροστά στην αγία Τράπεζα την ώρα της χειροτονίας του, και ας είναι Κυριακή, για τον ίδιο ακριβώς λόγο· γιατί έχουμε πάλι μια θεοφάνεια, κατέρχεται πάνω σ’ αυτόν το Άγιο Πνεύμα και τον καθιστά διάκονο των Μυστηρίων του Θεού. Και η Μυροφόρα Μαρία η Μαγδαληνή προσκύνησε τον αναστάντα Κύριο την ημέρα της ανάστασής Του, δηλαδή την Κυριακή. Κι αν, υποθέτουμε, παρουσιαστεί ο Χριστός ή η Παναγία ή ένας άγιος μπροστά μας ημέρα Κυριακή ασφαλώς θα πέσουμε να προσκυνήσουμε. Ο σχετικός Κανόνας «μὴ κλίνειν γόνυ τὴν Κυριακὴν», δεν έχει ισχύ σε τέτοιες περιπτώσεις. Όπως υπάρχει και Κανόνας που λέει να νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή (ΞΘ΄ Κανών των αγίων Αποστόλων)· αλλά αν τις μέρες αυτές πέσει Δεσποτική εορτή παραμερίζεται ο Κανόνας αυτός και καταλύουμε.

στο "Λάβετε, Φάγετε" στις Κυριακάτικες Θ. Λειτουργίες μόνο σκύβουμε μπρος τα μπρός. Αυτό πρέπει να κάνουμε. Στις Θ. Λειτουργίες των υπόλοιπων ημερών στο "Λάβετε, φάγετε" δηλ. στα "Σα εκ των Σών" γονατίζουμε.

Τό ζήτημα τῆς κατά τίς Κυριακές γονυκλισίας ἐξακολουθεῖ νά ἀπασχολεῖ τούς κληρικούς καί τούς πιστούς, ἐπειδή γιά τό θέμα αὐτό ἔχουν διατυπωθεῖ ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες ἀπόψεις. Ὑπάρχουν δηλ. ἐκεῖνοι πού ἰσχυρίζονται ὅτι ἀπαγορεύεται ἀπό τούς Ἱ. Κανόνες, καί εἰδικά ἀπό τόν 20όν τῆς Α' Οἰκουμενικῆς, οἱ γονυκλισίες κατά τίς Κυριακές καί κατά τήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου, διότι δέν συνάδουν πρός τόν χαρμόσυνο καί ἀναστάσιμο χαρακτῆρα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, μιά καί οἱ γονυκλισίες εἶναι ἐκδηλώσεις μετανοίας καί τοῦ κατά Θεόν πένθους. Καί ὑπάρχουν καί ἄλλοι πού ἰσχυρίζονται τά ἀντίθετα, ὅτι δηλ. τό γονάτισμα κατά τήν ὥρα τῆς εὐλογίας τοῦ Ἄρτου καί τοῦ Οἴνου, στό " Τά σά ἐκ τῶν σῶν . . . " δέν εἶναι γονάτισμα πένθους, ἀλλά λατρείας πρό τοῦ θαύματος πού ἡ προσκυνητή θεότης ἐπιτελεῖ κατ' ἐκείνην τήν ἱερή στιγμή. Καί ὑπάρχει καί μία τρίτη κατηγορία θεολόγων πού ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ γονυκλισία κατά τίς Κυριακές οὔτε συνιστᾶται, οὔτε ἀπαγορεύεται. Ἁπλῶς γίνεται ἀνεκτή ὅπου ἰσχύει καί τηρεῖται.

επίσης, όταν ήμασταν παιδιά και πηγαίναμε με το Σχολειο στην Εκκλησία , λόγω κούρασης περιμέναμε πότε ο ιερέας θα πει "τα σα εκ των σων..." , για να γονατίσουμε και να ξεκουραστουμε...

για να ξεκουράζονται οι Μοναχοί το Σαββατοκύριακο: από το βράδυ του Σαββάτου, μετά τον Εσπερινό, μέχρι τον Εσπερινό της Κυριακής οφείλουμε να μη γονατίζουμε όταν προσευχώμεθα. 

Οἱ γονυκλισίες ὅμως εἶναι οἱ λεγόμενες "στρωτές μετάνοιες" δηλ. μέ τό μέτωπο νά ἀκουμπᾶ στό ἔδαφος. Αὐτές ἀπαγορεύονται, διότι ἀντιβαίνουν στόν ἀναστάσιμο καί ἐσχατολογικό χαρακτῆρα τῆς Κυριακῆς, δηλ. τόν χαρμόσυνο καί πανηγυρικό, πού, ὡς ἐκ τούτου, εἶναι ἀσυμβίβαστος μέ κάθε ἔννοια πένθους, πού οἱ μεγάλες μετάνοιες ὑποδηλώνουν. 

[επίσης, αυτοί που φωνάζουν "απαγορεύεται η γονυκλισία την Κυριακή", τις υπόλοιπες 6 ημέρες προτρέπουν τους πιστούς να γονατίζουν; μήπως το θέμα του "δεν γονατίζουμε την Κυριακή" προέκυψε από μερικούς "επίσημους", που πηγαίνουν στην Εκκλησία μία φορά το χρόνο και δεν θέλουν να γονατίσουν, επειδή το θεωρουν πρσβλητικό για την "μεγαλειότητά" τους;  έτσι, φτάσαμε σήμερα να μη γονατίζει σχεδόν κανένας ούτε στις Προηγιασμένες.

ειναι και το άλλο, από τα διαβάσματα ορισμένοι έφτασαν να μη θέλουν να προσκυνανε λόγω Κολοκοτρώνη!!! ιδού: "Θεόδωρος Κολοκοτρώνης:Είσαι Έλληνας; Τί προσκυνάς;Σήκω πάνω! Εμείς και στους Θεούς, όρθιοι μιλούμε!"..."Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους".

 και αυτό από αρχαιολάτρες: "Στον Αρχαίο Ελληνικό κόσμο, η περηφάνια ήταν ένα συναίσθημα ανεπτυγμένο σε τέτοιον βαθμό, ώστε το προσκύνημα σε άλλον άνθρωπο (οποιοσδήποτε κι αν ήταν αυτός), θεωρούνταν πράξη κατάπτυστη, που μόνο βάρβαροι θα μπορούσαν να την τελέσουν. Ακόμη κι όταν ήθελαν να προσευχηθούν στους θεούς τους, ούτε έσκυβαν κι ούτε γονάτιζαν, αλλά έτειναν τα χέρια προς τον ουρανό. Στα Αρχαία Ελληνικά κείμενα, υπάρχει πλήθος επικριτικών και καταδικαστικών αναφορών για το προσκύνημα. Αναφέρονται ενδεικτικά:«ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ ΔΕΝ ΟΜΟΙΑΖΟΥΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ· ΑΝΤΙ ΝΑ ΧΑΙΡΕΤΗΘΟΥΝ ΟΤΑΝ ΣΥΝΑΝΤΗΘΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ, ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΝ ΚΑΤΕΒΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΓΟΝΑΤΟ ΤΟ ΧΕΡΙ» (ΗΡΟΔΟΤΟΣ, «ΕΥΤΕΡΠΗ», 80). «ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΦΟΡΑ ΜΟΝΟΝ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ» (ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ 549.16). «ΟΙ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ ΑΠΕΙΧΑΝ ΑΠΟ ΔΕΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΙΚΕΣΙΕΣ ΚΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΟΛΑΚΕΙΑ, ΩΣ ΑΝΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΕΣ» (ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ, «ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΟΣ ΒΙΟΣ», 236). «Ο ΜΙΝΩΣ, ΩΣ ΔΙΚΑΣΤΗΣ ΣΤΟΝ ΑΔΗ, ΑΠΕΣΤΕΛΛΕ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΤΩΝ ΑΣΕΒΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΨΥΧΕΣ ΟΣΩΝ ΕΙΧΑΝ ΤΗΝ ΑΠΑΙΤΗΣΗ Ή ΑΠΛΩΣ ΑΝΕΧΟΝΤΑΝ ΝΑ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΝΤΑΙ ΕΝΟΣΩ ΖΟΥΣΑΝ» (ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, «ΝΕΚΥΟΜΑΝΤΕΙΑ», 473).  Η φράση “Ουχ Ελληνικόν το προσκυνείν”, δηλαδή “δεν είναι πράξη ελληνική το προσκύνημα”, ανήκει στον Καλλισθένη και θεωρείται ως ο ορισμός της Ελληνικότητας. Ο Καλλισθένης την είπε στον Μέγα Αλέξανδρο, όταν ο τελευταίος ζήτησε από τους Έλληνες να του αποδώσουν τις τιμές του “Μεγάλου Βασιλέα” των Περσών, δηλαδή να τον προσκυνήσουν.

(τα ανωτέρω ειναι μία ερμηνεία του πως ορισμένοι δεν θέλουν να προσκυνουν μέσα στην Εκκλησία. π. Γ.Θ.)]

εδώ δέν θά θίξω τό θέμα άν πρέπει γενικά νά γονατίζουμε στό «Τά Σά εκ τών Σών» ή όχι. Άς κάνει ο καθένας όπως τόν συμβουλεύει ο Πνευματικός του. 'Εκείνο όμως πού θέλω νά πώ ειναι ότι τήν ώρα αυτή τού Καθαγιασμού τών Τιμίων Δώρων, τήν ώρα αυτή τού μεγάλου θαύματος στή Θεία Λειτουργία, πρέπει νά είμαστε προσηλωμένοι σ' αυτό πού γίνεται καί νά νοιώθουμε τήν παρουσία τού Θεού ανάμεσά μας. Γιατί μπορεί κανείς νά γονατίσει καί νά μή νοιώθει αυτή τήν συντριβή μέσα του, άλλά νά τό κάνει άπό συνήθεια. Καί μπορεί πάλι νά ειναι όρθιος, άλλά ή ψυχή του νά ειναι συντετριμμένη γιά τήν ιερότητα τής στιγμής. Τό πάν, χριστιανοί μου, ειναι νά ειναι καθαρή ή καρδιά. Για­τί μόνο όσοι εχουν καθαρή καρδιά γεύονται αυτά τά μεγαλεία τής Βασιλείας τού Θεού στή Θεία Λειτουργία. Καί ή Χάρη του Θεού, πού σάς ειπα προηγουμένως ότι ερχεται σέ όλους τούς πιστούς μέ τήν επίκληση τού Ιερέα, τό λέω τώρα καλύτερα, ότι αυτή ή Χά­ρη του Θεού ερχεται στόν καθένα ανάλογα μέ τήν καθαρότητα τής καρδιάς του.

Αμέσως μετά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων ο ιερέας, που είχε στο μεταξύ γονατίσει, σηκώνεται και αρχίζει μία μεγάλη δέηση, στην οποία μνημονεύει όλους τους ζώντας και νεκρούς. Η Εκκλησία δεν είναι ένας κλειστός κύκλος ολίγων εκλεκτών. ο Κύριος δίδει τον Εαυτό του για να ζήση ο κόσμος όλος. Η Εκκλησία με την Λειτουργία της μνημονεύει όλο τον κόσμο και παρακαλεί για όλο τον κόσμο:«Έτι προσφέρομέν σοι την λογικήν ταύτην λατρείαν, υπέρ των εν πίστει αναπαυσαμένων, Προπατόρων, Πατέρων, Πατριαρχών, Προφητών, Αποστόλων, Κηρύκων, Ευαγγελιστών, Μαρτύρων, Ομολογητών, Εγκρατευτών και παντός πνεύματος δικαίου εν πίστει τετελειωμένου». Και ο ιερέας στην συνέχεια αυτών εκφωνεί:«Εξαιρέτως της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας».

Κατόπιν έρχεται το πιο ιερό σημείο της θείας λειτουργίας: η εκφώνηση

Τα Σα εκ των Σων σοι προσφέρομεν κατά πάντα και διά πάντα!Τα δικά Σου από τα δικά Σου Σού προφέρουμε σε κάθε περίσταση και για όλα!Τότε (ενώ ο ψάλτης ψάλλει ένα αργό ύμνο), ο ιερέας γονατίζει μπροστά στην Αγία Τράπεζα και διαβάζει την ευχή, με την οποία ζητάει από τον Ίδιο το Θεό Πατέρα να στείλει το Άγιο Πνεύμα και να μετατρέψει το ψωμί σε Σώμα του Χριστού και το κρασί σε Αίμα του Χριστού:«…κατάπεμψον το Πνεύμα Σου το Άγιον εφ’ ημάς και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα και ποίησον τον μεν άρτον τούτον τίμιον Σώμα του Χριστού Σου, το δε εν τω ποτηρίω τούτο τίμιον Αίμα του Χριστού Σου, μεταβαλών τω Πνεύματί Σου τω Αγίω. Αμήν. Αμήν. Αμήν.». Ο λαός σηκώνεται ή και γονατίζει αυτές τις στιγμές, που πιστεύουμε ότι κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα και ότι το Ιερό είναι γεμάτο αγγελικές δυνάμεις!Με την εκφώνηση «Εξαιρέτως της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας…», ο λαός σηκώνεται και οι ψάλτες ψάλλουν πανηγυρικά το Μικρό Μεγαλυνάριο της Θεοτόκου

ο αείμνηστος Αρχιμ. Επιφ. Θεοδωρόπουλος στο βιβλίο του "Περίοδος Πεντηκοσταρίου", επιμένει στη διάκριση των διαφόρων μορφών γονυκλισίας. Αποφαίνεται σχετικά ο π. Επιφάνιος ότι "αυτός ο τρόπος -(του συγκερασμού της ορθίας στάσεως και της λατρευτικής προσκυνήσεως ) και τους θεσμούς της Εκκλησίας δεν αθετεί και μίαν βαθείαν ψυχικήν ανάγκην ικανοποιεί. Την ανάγκην δηλαδή της λατρευτικής προσκυνήσεως του ενώπιόν μας ήδη ευρισκομένου, υπό τα είδη του άρτου και του οίνου, Βασιλέως και Σωτήρος μας". Και φαίνεται ότι στο σημείο αυτό κρύβεται και η λύση του όλου προβλήματος.

Ο Καθηγητής της Θεολ. Σχολής της Χάλκης κ. Β. Αναγνωστόπουλος στη μονογραφία του " Η γονυκλυσία κατά τον καθαγιασμόν των αχράντων του Κυρίου μυστηρίων κατά τας Κυριακάς. Η παράδοσις της Θεολογικής Σχολής Χάλκης" καταθέτει τις ζωντανές του αναμνήσεις εκ της Σχολής, όπου όλοι οι Πατριάρχες και οι Σχολάρχες των τελευταίων δεκαετιών, ως λ.χ. οι Πατριάρχες Μάξιμος και Αθηναγόρας, ο Χαλκηδόνος Μελίτων, ο Θυατείρων Γερμανός, ο Ηλιουπόλεως Γεννάδιος, ο Αμερικής ΜΙχαήλ καθώς και οι δύο Σχολάρχες κατά τους χρόνους της μαθητείας του, και οι δύο κατά την περίοδο της καθηγεσίας του, εγονάτιζαν τις Κυριακές.

θεωρούμε αξιοσημείωτη την παρατήρηση του καθηγ. Τρεμπέλα ότι οι ιεροί Κανόνες που απαγορεύουν την γονυκλισία κατά τις Κυριακές δεν επιβάλλουν κυρώσεις για τυχόν παραβίαση της συγκεκριμένης διατάξεως.

Ο καθηγητής κ. Ι. Φουντούλης αποδίδει την εισαγωγήν του εθίμου της γονυκλισίας σε ρωσική επιρροή, η οποία ασκήθηκε στα καθ' ημάς, πιθανότατα από την βασίλισσα Όλγα με την πρακτική που επεκράτησε στο παρεκκλήσιο των Ανακτόρων και από εκεί διεδόθη στις ενορίες. (άρα οι Σλάβοι αδελφοί μας γονατίζουν τις Κυριακές).

Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ: Η Ι. Σύνοδος της Ιεραρχίας μας κατά την σύναξή της του Οκτωβρίου 1999 συμπεριέλαβε μεταξύ των θεμάτων της και το υπό τον τίτλον "Λειτουργική ακρίβεια, ευταξία και ενότης και ψήφισις Κανονισμού συστάσεως Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Λειτουργικής Αναγεννήσεως" με εισηγητή τον Σεβ. Μητροπολίτην Πατρών κ. κ. Νικόδημον εγκρατή γνώστην των τελετουργικών ζητημάτων. Ο Σεβ. εισηγητής μετέφερε στο ιερό Σώμα τα πορίσματα στα οποία κατέληξεν ειδική 10μελής υπό την προεδρίαν του Επιτροπή που ερεύνησε το θέμα. Στο ζήτημα της γονυκλισίας επρότεινε. " Η γονυκλισία εν Κυριακή κατά τον "καθαγιασμόν" δεν απαιτείται, ουδέ επιβάλλεται. Θεωρείται απλώς ανεκτή".

https://www.oodegr.com/oode/orthod/praktikes/gonyklisia_kyriakwn1.htm