χαίρετε, καλή χρονιά. ερώτησις: "όπως παύση τα σκιώδη" ή "όπως παύσης"; (στο απολυτικίο της 1-1). ευχαριστω.

Ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς. Ἦχος α´.

Μορφὴν ἀναλλοιώτως ἀνθρωπίνην προσέλαβες, Θεὸς ὢν κατ᾿ οὐσίαν
πολυεύσπλαγχνε Κύριε· καὶ Νόμον ἐκπληρῶν περιτομήν, θελήσει καταδέχει
σαρκικήν, ὅπως παύσῃς τὰ σκιώδη, καὶ περιέλῃς τὸ κάλυμμα τῶν παθῶν ἡμῶν.
Δόξα τῇ ἀγαθότητι τῇ σῇ· δόξα τῇ εὐσπλαγχνίᾳ σου· δόξα τῇ ἀνεκφράστῳ Λόγε
συγκαταβάσει σου.

και η απάντηση:

Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερώτηση. Η γενικότερη παρατήρηση που μπορεί κάποιος να κάνει είναι ότι στην αρχαιότητα στο ρήμα παύω ο συνήθης τύπος είναι ο ενεργητικός, και ο σπάνιος είναι ο μέσος. Αυτό σημαίνει ότι γενικώς θα περίμενε κανείς τον ενεργητικό τύπο (παύσῃς). Από κει και πέρα:

α) Στο ρήμα αυτό ο τύπος της Μέσης Φωνής μέσα στην υμνογραφία απέκτησε μια σχεδόν στερεότυπη ειδίκευση σε ικετευτικές εκφράσεις (και μάλιστα με άρνηση), που ζητούν να μη σταματήσει η ικεσία, πρεσβεία κ.λπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως το συμπλήρωμα δεν είναι όνομα, αλλά απαρέμφατο ή μετοχή. Παραδείγματα:

μὴ παύσῃ δυσωποῦσα
Μὴ παύσῃ ἱκετεύων ὑπὲρ ἡμῶν
διὸ μὴ παύσῃ πρεσβεύων​

Υπάρχουν και λίγες περιπτώσεις του παύω στη Μέση Φωνή εκτός του στερεότυπου αυτού πλαισίου ικεσίας. Είναι περιπτώσεις όπου η ενέργεια δεν στρέφεται σε ένα εξωτερικό αντικείμενο, αλλά εμφανώς αφορά / εμπλέκει / επηρεάζει το υποκείμενο της δράσεως (αυτό είναι, για όσους γνωρίζουν, ο ορισμός της Μέσης διαθέσεως). Παραδείγματα:

παύσασθε ὑμεῖς, τῆς θρηνώδους κραυγῆς
Παύσασθε τῶν δακρύων
Παύσασθε κλαίουσαι
παύσασθε ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν
παυσάσθω ὑμῶν τὰ δάκρυα, μετελθόντα εἰς χαράν​

Σημειωτέον ότι σε αυτές τις περιπτώσεις το αντικείμενο (όπου υπάρχει) είναι είτε σε γενική είτε εμπρόθετο· όχι σε αιτιατική.

β) Αντιθέτως, όταν το αντικείμενο είναι όνομα (όχι απαρέμφατο ή μετοχή), και μάλιστα όνομα στο οποίο μεταβαίνει πλήρως η ενέργεια (ο ορισμός της Ενεργητικής διαθέσεως), το ρήμα είναι ενεργητικό. Τότε το αντικείμενο, συνήθως, είναι σε αιτιατική και η παύση εδώ έχει την έννοια της αποτροπής, της παρεμπόδισης.

Παῦσον τὰς ὁρμὰς τῶν παθῶν
παῦσον τὰ σχίσματα τῶν Ἐκκλησιῶν
παῦσον ἀφ' ἡμῶν, τὸν ὀδυρμὸν τῶν δακρύων
παύσατε ἡμῶν, τῶν ψυχῶν τὰ νοσήματα
παῦσον Ἐκκλησίας τὰ σκάνδαλα​

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι στην περίπτωση του ρήματος παύω φαίνεται να είναι αισθητή και να αποτυπώνεται κειμενικά η διαφορά ανάμεσα σε Ενεργητική και Μέση Φωνή. (Όχι πάντοτε, αλλά στις συντριπτικά περισσότερες περιπτώσεις).

γ) Όλα αυτά συνηγορούν στο ότι στο εν λόγω τροπάριο ο αναμενόμενος τύπος είναι ο ενεργητικός: ὅπως παύσῃς τὰ σκιώδη. Είναι όμως πιθανό (αλλά αυτό μπορεί να το δείξει η μελέτη της χειρόγραφης παραδόσεως) ότι η πολύ συχνή χρήση του παύω στη Μέση Φωνή (λόγω της στερεότυπης χρήσης της σε ικεσίες, βλ. α παραπάνω) να οδήγησε κάποιον/κάποιους στη διόρθωση του παύσῃς (Ενεργητικό) σε παύσῃ (Μέσο).

https://analogion.com/forum/index.php?threads/%CF%8C%CF%80%CF%89%CF%82-%CF%80%CE%B1%CF%8D%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B1-%CF%83%CE%BA%CE%B9%CF%8E%CE%B4%CE%B7-%CE%AE-%CF%8C%CF%80%CF%89%CF%82-%CF%80%CE%B1%CF%8D%CF%83%CE%B7%CF%82.38611/